Karaciğer, Pankreas, Safra Yolları

Bu sayfalarda pankreas kanseri nedir,semptomları nelerdir, risk faktörleri nedir,tanısı nasıl konulur farklı tipleri var mıdır, aile hikayesinin önemi konularında bilgiler bulacaksınız.

Pankreas Nedir?

Karın boşluğunda midenin arkasında yerleşik,15 cm kadar uzunlukta bir bezdir; baş, gövde ve kuyruk bölümlerine sahiptir.

Baş kısmı duodenum ile komşudur, ortası gövde bölümünü oluşturur, kuyruk kısmı dalak ile komşudur, karaciğer, mide, barsaklar, safra kesesi ve sol böbrek de yakın komşularıdır. Barsaklardan ve dalakdan gelen kanı karaciğere taşıyan damar vena porta ve ince barsakların damarı mezenterik arter pankreasın arkasında yer alır.

• Pankreas kanalı bezin boyunca uzanır ve salgısının duodenuma ulaşmasını sağlar.
• Pankreasın iki önemli fonksiyonu vardır:
• Birincisi eksokrin hücreler tarafından yapılan enzimlerle gıdaların hazmedilmesini sağlamak
• İkincisi endokrin hücreler tarafından üretilen insülin hormonu ile kan şekerini düzenlemek.
• Her iki fonksiyonda pankreas sağlıklı olarak görev yapamazsa bozulur.

Pankreas Kanseri İçin Risk Faktörleri

Her ne kadar risk faktörleri olarak bazı bilgilerimiz varsa da kanserin gerçek oluş mekanizması hakında bilgilerimiz kısıtlıdır. Risk faktörü demek hastalığın oluşumuna zemein hazırlayan etmenler demektir. Genetik yapı, sigara içilmesi, yaşam sitili gibi faktörler sorgulanmış olsada bilimsel olarak üzerinde çalışılmakta olan birçok faktör daha vardır. Risk faktörleri çok açık olmadığı gibi hakkında olumlu ve olumsuz yönde birçok görüş tespit edilebilir. Aşağıda verilen bilgiler üzerinde çalışılarak kişinin riskini arttırtdığı kanıtlanmış olan verilerdir. Ancak bu riskleri barındırmak pankreas kanseri edinileceği anlamına gelmemektedir. Bazı insanların bilinen Hiçbir risk faktörü olmasa bile pankreas kanseri olabildikleri bilinmektedir.

ABD'de yeni tanı almış kanserlerin erkekler arasında %3 ü ve ölümlerin de %6'sı pankreas kanseri ile ilişkili bulunmuştur.

Pankreas Kanserinde Bilinen Risk Faktörleri

En iyi bilenenler: yaş,sigara,obesite,aile hikayesi,pankreatit ve diyabet olup, alkol,kırmızı et,herhangi bir kanser hikayesi,A kan gurubu,hepatit,mide veya safra kesesi geçirmiş olmak,helikobakter pilori enfeksiyonu da riskler arasında sayılabilir.

Pankreas Kanserinde Önemli Risk Faktörleri

Yaş:

Tüm diğer kanserlerde olduğu gibi pankraes kanserinin görülmesi yaşla artar, tanı almış hastaların %90 ı 50 yaşın üzerindedir.

Sigara:

Sigaranın pankreas kanserine neden olduğu bilinmektedir, sigara gibi puro,pipo ve tütün çiğneme de benzer olarak risk faktörüdürler. Sigara içme süresi uzadıkça kanser meydana gelme riski artmaktadır. Sigarayı bırakmak riskin azalmasına neden olur, 20 yıl sonra hiç sigara içmeyen

insanlarla eşit riske sahip olunur. Pasif içiciliğin olumsuz etkileri konusunda kesin bilgi yoktur.

Obezite:

Riski arttırıcı bir faktör olarak bilinmektedir. Hastaların %10 unda sorumlu bir faktör olabildiği düşünülmektedir. Kilo kontrolü sayesinde hastalığa yakalanma riskinin %16 dolayında azaltılabileceği hesaplanmıştır.

Ailede pankreas kanseri:

Bazen aile bireyleri arasında pankreas kanseri görülebilir,sık değildir ancak:

• iki veya daha fazla birinci derecede pankreas kanseri olan aileler
• üç veya daha fazla akrabası kanser olan aileler
• ailesel kanser sendromu olup en az birisi pankreas kanseri olan aileler

Ailesel pankreas kanseri olanlarda genetik bozukluk olduğu ve bu genin kansere yol açtığı, tüm pankreas kanserlerinin %10 undan sorumlu olduğu bilinmektedir.

Pankreatit:

Pankreatit pankreasın inflammasyonudur. Ana bulgu karın ağrısıdır, ağrı gelip geçer ve genellikle birkaç saat içinde sonlanır. Ağrı sırasında bulantı kusma da olabilir, zaman içinde ağrı sıklığı ve şiddeti artma gösterebilir. Yine yıllar boyu devam eden pankreatit atakları ebzim eksikliğine bağlı hazım problemlerinin doğmasına yol açabilir. Bu bulgular aynı pankreas kanseri semptomlarını taklit eder şekildedir.

Herediter pankreatit aile bireyleri arasında devam eden nadir bir tiptir. Çocuklukda başlar, herediter pankreatiti olan hastaların %40'ında 70 li yaşlarda pankraes kanseri ortaya çıkar. Sigara içen ve diyabetik olan hastalarda risk daha da artar.

Kronik pankreatit uzun yıllar sürebilen bir pankreatitdir, genelikle alkol kullanımı ile beraberdir ve kanser için risk artışına neden olur.

Diabet:

Kan şekeri düzeyinin kontrol altında olamadığı hastalıktır. Kan şekeri pankreasdan salgılanan insülin hormonu ile kontrol edilir. Diabetli hastalarda pankreas kanseri daha sık görüllmektedir, ancak diyabetinde çok yaygın bir hastalık olduğu gerçektir.

Diyabet pankreas kanserinin bir belirtisi olabilir, 60 yaş üstü birisinde diyabet gelişimi ve ani kilo kaybı olma durumu var ise derhal doktor kontrolü gerekli olacaktır. Metformin kullanan hastaların pankreas kanserine yakalanma olasılığının daha düşük olduğu bazı çalışmalarda gösterilmiştir.

Alkol:

Ağır alkol tüketimi (günlük üç bardakdan fazla)olan hastaların daha genç yaşta hastalandıkları tespit edilmiştir. Aynı zamanda sigara içen kişilerde risk daha da artmaktadır. Aşrı olmayan alkol alımının bir zararı tespit edilmemiştir.

Kırmızı ve işlenmiş et:

Tütsülenmiş, tuzlanmış veya kimyasallarla karıştırılmış etlerden günde 50gr dan fazla alımının risk arttırdığı bilinmektedir. (Sucuk,sosis, salam burger vb). Kırmızı et içinde benzer riskler vardır /(Koyun, sığır, domuz eti)

Kanser hikayesi:

Eğer kişinin geçişrilmiş bir kanser hikayesi varsa yeni bir kanser olma ihtimali fazladır. Sindirim sistemi, uterus, meme,testis ve akciğer bu kanserlere örnektir. Bu yaşamsal alışkanlıklara bağlı olabileceği gibi genetik yatkınlıkla da ilgili olabilir. Kanser için kullanılan bazı tedavi yöntemleri aynı zamanda kanser riskinde artışa neden olurlar.

Kan Grubu:

A kan grubuna sahip kişilerin daha fazla pankreas kanserine yatkın oldukları bilinmektedir. O kan grubu olanlarda risk azdır bu ilişkide genetik ile ilişkili olabilir.

Hepatit:

Hepatit karaciğeri etkileyen bir virus hastalığıdır. Hepatit B genellikle C virusundan daha fazla pankreatik kanser gelişimi ile birliktedir.

Mide ve safra kesesi cerrahisi:

Midesinin bir bölümü alınmış olan (gastrektomi) veya safra kesesi taş nedeniyle alınmış (kolesistektomi) hastalarda pankreas kanseri daha sık görülebilmektedir.

Helikobakter pilori enfeksiyonu:

Mide ülserine neden olan bu bakterinin pankreas kanseri olma riskini arttırdığını iddia eden çalışmalar bulunmaktadır.

Pankreas Kanseri Tanısı Nasıl Konur?

Pankreas kanseri tanısını koymak kolay değilidir. Özellikle erken evrelerinde spesifik bir bulgu vermez,safra taşları,gastrit, pankreatit gibi hastalıklar da kanseri andıran bulgular yaratabilir. Yemek yedikten sonra ortaya çıkan şikayetler, dışkının şeklinin bozulması ve rengnin açılması, idrar renginde koyulaşma,kilo kaybı,sarılık, sırt ve bel ağrısı,son zamanlarda tanısı konulmuş şeker hastalığı en sık şikayetleri oluşturur.

Pankreas tanısı için gerekli olan testler:

1. Kan testleri (Hemogram ve karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri)
2. Tümör belirteçleri: CA 19-9
3. Tomografi- MR (hastalığı evrelendirmek ve operabilite değerlendirilmesi için)
4. Endoskopi USG (Özellikle hastalığın çevre organlar ile ilişkisi ve doku örneği alınması için)
5. ERCP: (özellikle safra yolu tıkalı olan hastaların safra kanalına stent konulması için)

Pankreas Kanserinde Tarama Yöntemleri Nelerdir?

Aslında tarama yöntemleri daha çok meme, kolon ve serviks kanseri için geliştirilmiştir, pankreas kanserine özgü bir yöntem bulunmamaktadır.

Tarama, henüz şikayeti olmayan kişilerin ve özellikle ailesinde pankreas kanseri olanların daha hastalıklarınının başlangıcında tanılarının konulması için yapılan tetkikleri içerir. Tanının erken konulması avantajı olsa da yanlış negatif ve yanlış pozitif yorumlar ortaya çıkabilir. Bu amaçla özellikle CA 19-9 testi ile beraber CT veya MRI kullanılabilir.

Pankreas Kanserinde Tedavi

Tanı konulduktan sonra eğer operasyona engel bir durum yoksa ilk önce cerrahi tedavi yapılmalıdır. Bu amaçla yapılan cerrahi sırasında pankreasda kitlenin yerleşimine göre pankreas başı, kuyruğu veya tamamı alınır.

En sık yapılan operasyon pankreas başı kanserleri için yapılan pankreatikoduodenektomi (Whipple operasyonu) dir. Bu Operasyon sırasında pankreasın başı ile beraber midenin bir kısmı, safra kesesi ve safra yolları da alınır.

Bu operasyon komplikasyonlara açık bir cerrahi olup hastaların %20'sinde özellikle pankreasın bağlandığı ince barsak ile arasından gelişen kaçaklar önemli yer tutar. Bu hastaların %3'ü nünde bu soruna bağlı olarak hayatını kaybettiği bilinmektedir.

Cerrahi tedavisi tamamlanan hastaların evre 2 hastalıktan itibaren tamamı kemoterapi-radyoterapi ile tedavilerine devam etmek durumundadır.